Jerzy Krzysztoń (pisarz)

[edytuj]

Z Wikipedii

Jerzy Krzysztoń (ur. 23 marca 1931 - zm. 16 maja 1982), polski prozaik, dramaturg, reportażysta i tłumacz.

1 Biografia 2 Twórczość 2.1 Opowiadania 2.2 Powieści 2.3 Inne

 

Biografia [edytuj]

Urodził się 23 marca 1931 w Lublinie. Dzieciństwo i wczesne lata szkolne spędził w Grodnie. W 1940 wraz z matką i bratem został wywieziony do Kazachstanu, gdzie uczęszczał do szkoły rosyjskiej. W 1942 wraz z armią Andersa został ewakuowany do Iranu. W latach 1944-1947 przebywał w Indiach, a następnie w Ugandzie, gdzie uczył się w polskiej szkole i działał w harcerstwie. W lipcu 1948 wraz z rodziną powrócił do Polski i Lublina. Tu w 1949 uzyskał maturę w Liceum im. S. Staszica i rozpoczął studia na KUL w zakresie filologii polskiej i angielskiej. W 1952 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Stowarzyszeniu Pax, w redakcjach Dziś i jutro oraz tygodniku Kierunki. Kontynuował nadal studia i w 1953 ukończył polonistykę, a w 1955 filologię angielską. W 1956 zmienił pracę i został kierownikiem Redakcji Słuchowisk Polskiego Radia.

Debiutował literacko w 1949 opowiadaniem Wspomnienia indyjskie, które weszło później w skład książki Opowiadania indyjskie (1953), poświęconej przeżyciom cywilnej ludności polskiej, która wyszła z ZSRR wraz z armią Andersa. Później napisał szereg opowiadań i powieści. Cenne są jego reportaże z pobytu w USA Skok w Eldorado (1967). W swej twórczości posługiwał się zróżnicowanymi formami literackimi, np. czarnym humorem, groteską i symbolizmem. Był też autorem licznych słuchowisk radiowych oraz tłumaczem powieści i opowiadań z języka angielskiego.

W 1953 otrzymał nagrodę literacką młodych im. W. Pietrzaka, a wśród licznych nagród i wyróżnień za twórczość słuchowiskową - nagrodę Ministra Obrony Narodowej za cykl słuchowisk Polacy na frontach II wojny światowej. Odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi w 1974 oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - w 1982.

W ostatnich latach życia, w których napisał Obłęd - chorował i okresowo przebywał w szpitalu psychiatrycznym. Powieść ta, osnuta na motywie anonimowej choroby psychicznej, przepełniona jest gorzką refleksją o współczesnym świecie.

Zmarł 16 maja 1982 w Warszawie śmiercią samobójczą.

 

Twórczość

 

Opowiadania 

• Wspomnienia indyjskie (1949)
• Sekret i inne opowiadania (1956)
• Sandżu i Paweł (1959)
• Złote Gody (1965)
• Panna radosna (1969)
• Cyrograf dojrzałości (1975)

 

Powieści 

• Kamienne niebo (1958)
• Wielbłąd na stepie (1978)
• Obłęd (1980)
• Krzyż południa (1983) (wydana pośmiertnie)

 

Inne

• Cykl reportaży z pobytu w USA Skok w Eldorado (1967)
• Słuchowiska radiowe:
  • Rodzina pechowców (1958)
  • Ten nieznajomy (1965)
  • Chłopcy spod Verdun
  • Sakramencka ulewa (1973)

Wanda Chotomska

[edytuj]

Z Wikipedii

Wanda Chotomska (ur. 26 października 1929 w Warszawie) – polska pisarka, autorka wierszy i opowiadań dla dzieci i młodzieży.

1 Życiorys 2 Twórczość 2.1 Poezja 2.2 Opowiadania 2.3 Scenariusze bajek filmowych dla dzieci 2.4 Scenariusze bajek muzycznych 2.5 Widowiska 2.6 Niezaklasyfikowane 3 Rozmaitości 4 Bibliografia

 

Życiorys 

Studiowała na Wydziale Społeczno-Politycznym i Wydziale Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. Debiutowała na łamach "Świata Młodych" w 1949; w 1958 opublikowała pierwszy tomik poezji Tere fere. Wspólnie z Mironem Białoszewskim ogłaszała wiersze w "Świerszczyku", podpisywane pseudonimem "Wanda Miron". Stworzyła popularny cykl programów telewizyjnych dla dzieci Jacek i Agatka (1962-1973). Otrzymała wiele nagród, została odznaczona Orderem Uśmiechu (1969). Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

 

Twórczość 

Jest autorką ponad 200 książek dla dzieci i młodzieży, audycji radiowych i telewizyjnych, scenariuszy do filmów krótkometrażowych i sztuk teatralnych.

 

Poezja 

Wiersze pod psem (1959), Siedem księżyców (1970), Tańce polskie (1981), Remanent (1985; 81 wierszyków; wydanie ilustrowane przez Edwarda Lutczyna), Kram z literami (1987), Wiersze dla dzieci (1997), Wanda Chotomska dla najmłodszych (2000), Dla każdego coś śmiesznego (1971), Dlaczego cielę ogonem miele (1973), Dwunastu panów (1960), Kaczka-tłumaczka (1968)

 

Opowiadania 

Klucze do Jelenia (1972), Drzewo z czerwonym żaglem (1976, wpisane na Listę Honorową IBBY), Pięciopsiaczki (1985), Dzień dobry, córeczko i inne opowiadania (1995), Od rzeczy do rzeczy (1969)

 

Scenariusze bajek filmowych dla dzieci 

Tadek Niejadek (1957), Wędrówki pana Księżyca (1959), Kangurek (1966), Czarna krowa w kropki bordo (1971), Poczta (1973), Czarodziejski młynek (1977), Uciekł wałek ze stolnicy (1978), Fajka (1988), Szalik (1988).

 

Scenariusze bajek muzycznych 

Kosmiczna heca, O Tadku-Niejadku, babci i dziadku

 

Widowiska 

Gawęda i detektywi, Gawęda - Na deszcz i pogodę, Gawęda - W 80 minut dookoła świata, Gawęda w cyrku

 

Niezaklasyfikowane 

Abecadło krakowskie (1962), Abecadło warszawskie (1960), Bajki z 1001 dobranocy (1972; na podstawie programów telewizyjnych Jacek i Agatka), Dzidka i kitka (1975), Dzieci pana Astronoma (1971), Dzień dobry, królu Zygmuncie (1973), Dzień dobry! Książka do domu, do szkoły, na podwórko, na boisko i na wakacje (1977), Dziesięć bałwanków (1977), Gdyby kózka nie skakała (1971), Gdyby tygrysy jadły irysy (1968), Jedziemy nad morze (1962), Koziołki pana Zegarmistrza (1971), Leonek i lew (1976), Muzyka pana Chopina (1978), Opowieść o arrasach (1969), Panna Kle-Kle (1973), Przygody jeża spod miasta Zgierza (1964), Różowy balonik (1976), Ślimak (1978), Trzymaj się, Kamil (1981)

Jest również autorką wielu piosenek dla Łejerów z Poznania.

 

Rozmaitości 

Matka Ewy Chotomskiej, znanej również z działalności dla dzieci - między innymi za sprawą "roli" Ciotki Klotki w programach dziecięcych z lat 80. - Tik-Tak, Fasola, Ciuchcia.

W 2007 r. Wanda Chotomska obchodziła razem z Łejerami "Wandalia" czyli 30. rocznicę współpracy artystycznej. Z tej okazji podczas benefisu przygotowanego przez Łejery, miasto Poznań w dowód wdzięczności przyznało Wandzie Chotomskiej Wielką Pieczęć Miasta.

Od 2003 r. jest Honorowym Obywatelem Miasta Słupska oraz Honorowym Obywatelem Miasta Zgierza. Jej imieniem zostały nazwane: Przedszkole Samorządowe Nr 6 w Myślenicach (w 2004 roku), Przedszkole Nr 127 w Warszawie (2005), Szkoła Podstawowa w Łagowie, Przedszkole Publiczne Nr 5 w Policach, Szkoła Podstawowa w Pawłowie, Miejskie Przedszkole Nr 92 w Katowicach, Szkoła Podstawowa nr 4 w Praszce (2006), Szkoła Podstawowa w Bogucinie (2006), Szkoła Podstawowa nr 6 w Dzierżoniowie (2007), Przedszkole Miejskie Nr 6 w Toruniu (2007).

 

Bibliografia 

• praca zbiorowa, "Złote Myśli Ludzi Wielkiego Umysłu, Talentu i Serca. Twórcy Wizerunku Polski", Fundacja Dzieciom "Zdążyć z Pomocą", Warszawa 2007, ISBN 978-83-924703-4-2Kategoria:Ludzie związani ze Zgierzem
•  

• Władysław Broniewski

  [edytuj]

  Z Wikipedii

  Skocz do: nawigacji, szukaj

  Władysław Broniewski
  Urodzony	17 grudnia 1897 Płock
  Zmarł	10 lutego 1962 Warszawa
  Kolekcja cytatów w Wikicytatach

  

  

  Pomnik Władysława Broniewskiego w Płocku autorstwa K. G. Zemły
  

  

  Grób Władysława Broniewskiego i jego żony Wandy na Powązkach; Warszawa, 23 lipca 2008

  Władysław Broniewski (ur. 17 grudnia 1897 w Płocku, zm. 10 lutego 1962 w Warszawie) – polski poeta, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, tłumacz, żołnierz, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.

   

  Życiorys 

  Władysław Broniewski wywodził się z rodziny inteligenckiej o szlacheckich korzeniach i żywej tradycji patriotycznej. Był synem Zofii z Lubowidzkich i Antoniego Broniewskiego, miał dwie starsze siostry - Zofię i Janinę.

  Uczył się w Gimnazjum Polskim w Płocku, gdzie był współzałożycielem półtajnej drużyny skautów, nawiązującej do tradycji Konstytucji 3 Maja i powstania styczniowego.

  Uważał się za socjalistę, cenił sobie osobistą niezależność. W 1915 r. w wieku 17 lat wstąpił do Legionów Piłsudskiego. Walczył w 4 pułku piechoty Legionów. Brał udział w bitwie pod Jastkowem koło Lublina, gdzie jego pułk poniósł bardzo ciężkie straty. Za zasługi wojenne otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyż Walecznych. W 1918 r. wziął udział w manifestacyjnym pochodzie do kwatery Piłsudskiego.

  Za udział w kryzysie przysięgowym Broniewski był internowany w Szczypiornie. Zwolniony z obozu zdał maturę jako ekstern, po czym wstąpił na Uniwersytet Warszawski. Jednocześnie działał w konspiracji w Polskiej Organizacji Wojskowej. Po odzyskaniu niepodległości niezadowolony z reform w powojennej Polsce stawał się coraz bardziej radykalny w swoich poglądach i w konsekwencji, po śmierci Gabriela Narutowicza, zbliżył się do KPP.

  W 1930 był na krótko aresztowany i osadzony wraz z Janem Hemplem i Aleksandrem Watem w areszcie miejskim w Warszawie. Aresztowanym pomocy udzielił Bolesław Wieniawa-Długoszowski, adiutant marszałka Piłsudskiego, ówczesny dowódca 1 Dywizji kawalerii i szef garnizonu warszawskiego. Wówczas powstał wiersz Rozmowa z Janem^[1].

  W 1939, w obliczu zagrożenia najazdem niemieckim, Broniewski opublikował słynny wiersz Bagnet na broń. We wrześniu 1939 zgłosił się do wojska na ochotnika. Przejechał z Warszawy przez Lublin i Lwów do Tarnopola. 12 września został przydzielony do Ośrodka Zapasowego 28 Dywizji Piechoty w Zbarażu. Zanim jednak miał okazję stanąć do walki, nastąpił sowiecki najazd na Polskę.

  Broniewski był świadkiem wkroczenia Armii Czerwonej do Lwowa we wrześniu 1939. Broniewski nie mógł pogodzić się z tym, że Związek Radziecki napadł na Polskę, czemu dawał wyraz w swojej późniejszej więziennej twórczości, spisanej po wrześniu 1941.

  W grudniu Broniewski sprowadził do Lwowa Marię Zarębińską, z którą od 1938 był w nieformalnym związku, i jej córkę Majkę. Na terenach okupowanych przez ZSRR znalazły się także pierwsza żona Broniewskiego, Janina Broniewska i ich córka Joanna ("Anka") (ur. 24 listopada 1929 r.).

  Sowieci rozpoczęli tymczasem politykę pozyskiwania polskich intelektualistów. Wielu literatów, zwłaszcza o poglądach lewicowych (Jerzy Borejsza, Wiktor Grosz, Mieczysław Jastrun, Jan Kott, Stanisław Jerzy Lec, Leon Pasternak, Tadeusz Peiper, Julian Przyboś, Jerzy Putrament, Julian Stryjkowski, Lucjan Szenwald, Aleksander Wat, Adam Ważyk, ale też Tadeusz Boy-Żeleński), oczekując wojny niemiecko-radzieckiej i obawiając się policyjnych represji, zaczęło pod wpływem Wandy Wasilewskiej ściśle współpracować z władzą sowiecką. Władze sowieckie rozpoczęły wydawanie polskojęzycznego Czerwonego Sztandaru - publikował on również (do stycznia 1940 - aresztowania poety) przedwojenne wiersze Broniewskiego. Broniewski nie identyfikował się z linią programową tego czasopisma, próbował jednak wykorzystać je do przypomnienia "sprawy polskiej", nieobecnej w polityce sowieckiej. Broniewski sądził, że przebywając na terenach zajętych przez Sowietów będzie mógł bez przeszkód publikować swoje wiersze. Cenzura sowiecka nie dopuściła jednak do wydawania jego utworów o treści patriotycznej. Dał do druku między innymi słynny wiersz Żołnierz polski, wiersz ten oczywiście nie został opublikowany. Wszystkie publikowane w prasie lwowskiej utwory literackie musiały być bowiem zaakceptowane przez sowieckiego cenzora.

  24 stycznia 1940 Władysław Broniewski został wraz z Aleksandrem Watem i innymi literatami aresztowany przez NKWD we lwowskiej restauracji Ognisko Inteligencji w zorganizowanej przez NKWD prowokacji. 27 stycznia, trzy dni po aresztowaniu, w Czerwonym Sztandarze ukazał się tekst spreparowany przez NKWD, podpisany pod groźbą aresztowania przez Witolda Kolskiego (człowieka o nieposzlakowanej w środowisku opinii) pod tytułem Zgnieść gadzinę nacjonalistyczną, w którym autor szkalował w stylu stalinowskim aresztowanych literatów i uzasadniał ich aresztowanie motywami kryminalnymi. Aresztowani zostali przewiezieni do aresztu śledczego na Zamarstynowie ( Broniewski poświęcił temu później wiersz porównywalny do słynnej Rozmowy z Janem) . W zgodnych relacjach współwięźniów trzymał się bardzo dzielnie i kategorycznie odmówił współpracy z NKWD.^[2]

  Po czterech miesiącach, w maju 1940 r., Broniewski został przetransportowany do więzienia śledczego NKWD na Łubiance, gdzie spędził trzynaście miesięcy. Po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej wywieziono go do Saratowa, a następnie do Ałma Aty, gdzie został wypuszczony z więzienia po amnestii wynikającej z układu Sikorski-Majski, 7 sierpnia 1941 r.

  Wypuszczony z więzienia, wstąpił do armii polskiej formowanej w ZSRR pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Pracował w ambasadzie polskiej w Kujbyszewie. ^[3] W 1942 roku ewakuował się wraz z oddziałami polskimi do Iranu, później wraz z 2 Korpusem Polskim poprzez Irak trafił do Palestyny. Do kraju wrócił po długich wahaniach (związanych z więzieniem sowieckim i opublikowanymi w Palestynie antysowieckimi wierszami) w 1945 roku.

  W okresie powojennym początkowo tworzył poezję polityczno-propagandową, później utwory refleksyjne o motywach osobistych. W czasach stalinizmu był poetą głęboko zaangażowanym w budowę nowej rzeczywistości. Odmówił jednak napisania słów nowego hymnu polskiego, z czego propozycją zwrócił się do niego Bolesław Bierut. Wręczył mu podobno tylko kartkę z napisem Jeszcze Polska nie zginęła.

  1 września 1954 w wyniku zatrucia gazem tragicznie zmarła córka Władysława Broniewskiego, Anka (Joanna) – jej śmierć wywarła ogromny wpływ na poetę. Stworzył on wtedy cykl wierszy, porównywany z Trenami Jana Kochanowskiego.

  Poeta zmarł na raka krtani w Warszawie 10 lutego 1962 roku.

  Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Orderem Budowniczych Polski Ludowej i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

   

  Twórczość 

  Wraz z S. R. Standem i W. Wandurskim opublikował Trzy salwy - pierwszy polski manifest poetów proletariackich. Jego poezja była silnie związana z własną biografią i przeżyciami, a także doświadczeniami narodu polskiego i działaczy ruchu robotniczego, miała wyraźne akcenty rewolucyjne i patriotyczne. W wierszach Broniewskiego można stwierdzić egzaltację i wzniosłość obok stylu mowy potocznej, wyczuwalny jest też wpływ polskiego romantyzmu łączony z nowatorstwem. Wśród jego utworów jest też liryka żołnierska.

   

  Twórczość poetycka

• Tomiki wierszy
  • Wiatraki (1925)
  • Dymy nad miastem (1927)
  • Troska i pieśń (1932)
  • Krzyk ostateczny (1938)
  • Bagnet na broń (1943)
  • Drzewo rozpaczające (1945)
  • Słowo o Stalinie (1949)
  • Nadzieja (1951)
  • Anka (1956)

Broniewski był m.in. autorem wierszy dla dzieci:

• Zegary
• Sam do szkoły
• Literki
• Wróżby
• Gramy w zielone
• Parowóz
• Kominiarz
• Popiel i Piast

 

Przekłady 

Broniewski był także tłumaczem literatury rosyjskiej i niemieckiej. Tłumaczył m.in.:

• Fiodora Dostojewskiego (Skrzywdzeni i poniżeni, Białe noce)
• Aleksego Tołstoja (Droga przez mękę)
• Mikołaja Gogola (Martwe dusze)
• Włodzimierza Majakowskiego
• Siergieja Jesienina
• Bertolta Brechta

 

Broniewski w piosenkach 

Twórczość Władysława Broniewskiego inspiruje twórców muzyki popularnej. Do bardziej znanych piosenek napisanych do jego wierszy należą:

• Bagnet na broń, śpiewają Marcin Świetlicki, Cezary Ostrowski i Click
• Bar "Pod Zdechłym Psem", muz. Włodzimierz Korcz, śpiewa Michał Bajor
• Kalambury, śpiewa Muniek Staszczyk z zespołem Pustki
• Nocny gość, muz. Krzysztof "Grabaż" Grabowski, śpiewa Grabaż z zespołem Pidżama Porno
• Poezja, muz. Wojciech Trzciński, śpiewa Stan Borys
• Szczyt, muz. Tomek Fojgt, śpiewa Enigma

W 2006 nakładem Rockers Publishing ukazała się kompilacja zatytułowana Broniewski, na której znajdują się utwory współczesnych artystów z tekstami poety.

 

Bibliografia 

• Aleksander Wat , Mój wiek, wydanie pierwsze krajowe, Warszawa 1990, ISBN 83-07-02054-9
• Józef Czapski, Na nieludzkiej ziemi, wyd. pierwsze krajowe, Warszawa 1990,ISBN 307020921
• Stanisław Swianiewicz W cieniu Katynia, Warszawa 1990, ISBN 83-07-02093-X
• Julian Stryjkowski, Wielki strach, wyd. pierwsze krajowe , Warszawa 1990,ISBN 83-07-02058-1

 

Przypisy